Lạm dụng cảm xúc là gì?
Lạm dụng cảm xúc là một cách để kiểm soát người khác bằng cách sử dụng cảm xúc cá nhân của người lạm dụng nhằm chỉ trích, đổ lỗi hoặc thao túng nạn nhân, gây cho nạn nhân cảm giác xấu hổ và tiêu cực. Tóm lại, mối quan hệ được gọi là lạm dụng cảm xúc khi và chỉ khi xuất hiện những lời lẽ lăng mạ và hành vi bắt nạt thường xuyên làm suy giảm lòng tự trọng của một người và làm suy yếu sức khỏe tinh thần của họ.
Hơn nữa, lạm dụng tinh thần hoặc tình cảm thường phổ biến nhất trong các mối quan hệ lứa đôi như hẹn hò hay hôn nhân gia đình, và cũng có thể xảy ra trong bất kỳ mối quan hệ nào bao gồm cả mối quan hệ bạn bè, giữa những thành viên gia đình và cả mối quan hệ đồng nghiệp.
Lạm dụng tình cảm là một trong những hình thức lạm dụng khó nhận biết nhất. Bằng những thủ đoạn rất tinh vi và quỷ quyệt, ngang nhiên công khai và thậm chí còn lôi kéo cả những đối tượng khác vào cuộc lạm dụng đó. Bằng cách này hay cách khác thì vô hình trung nó cũng sẽ làm mất đi lòng tự trọng của nạn nhân và họ bắt đầu nghi ngờ nhận thức và thực tế của chính mình.
Nếu bạn cảm thấy bị tổn thương, thất vọng, bối rối, bị hiểu lầm, chán nản, lo lắng hoặc vô dụng khi đang trong mối quan hệ nào đó thì rất có thể mối quan hệ của bạn đang lạm dụng tình cảm.
Cuối cùng, nạn nhân cảm thấy bị mắc kẹt trong các mối quan hệ lạm dụng. Thông thường nạn nhân khi đã vượt quá ngưỡng chịu đựng để có thể tiếp tục duy trì mối quan hệ lâu hơn nữa, bên cạnh đó họ cũng quá sợ hãi khi phải rời xa. Vì vậy, chu kỳ chỉ lặp lại chính nó cho đến khi một cái gì điều đó được hoàn thành.
Làm sao bạn biết?
Khi xem xét mối quan hệ của chính bạn, hãy nhớ rằng lạm dụng tình cảm thường rất tinh vi, và nó có thể rất khó để phát hiện. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc nhận biết liệu mối quan hệ của mình có lạm dụng hay không, hãy dừng lại và suy nghĩ về cách tương tác với đối phương là người yêu, bạn bè hoặc thành viên trong gia đình khiến bạn cảm thấy như thế nào.
Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn có thể đang ở trong một mối quan hệ lạm dụng tình cảm. Hãy nhớ rằng ngay cả khi đối phương của bạn chỉ làm một số điều này, bạn vẫn đang có một mối quan hệ lạm dụng tình cảm.
Đừng rơi vào cái bẫy tự nói với bản thân rằng “nó không tệ như vậy” và giảm thiểu hành vi của họ. Hãy nhớ rằng: Mọi người đều xứng đáng được đối xử tử tế và tôn trọng.
Nếu bạn cảm thấy bị tổn thương, thất vọng, bối rối, bị hiểu lầm, chán nản, lo lắng hoặc vô dụng khi đang trong bất kỳ mối quan hệ nào thì rất có thể mối quan hệ của bạn đang lạm dụng tình cảm.
Có những kỳ vọng phi lý
Những người lạm dụng tình cảm thể hiện những kỳ vọng không thực tế. Một số ví dụ bao gồm:
- Đưa ra yêu cầu vô lý đến cho bạn
- Mong bạn gạt mọi thứ sang một bên và đáp ứng nhu cầu của họ
- Yêu cầu bạn dành toàn bộ thời gian cho họ
- Không hài lòng cho dù bạn cố gắng thế nào hay bạn cống hiến bao nhiêu
- Phê bình bạn vì không hoàn thành nhiệm vụ theo tiêu chuẩn mà họ đặt ra cho bạn
- Mong bạn chia sẻ ý kiến của họ (tức là bạn không được phép có ý kiến phản đối khác)
- Yêu cầu bạn đưa ra bằng chứng chính xác thời gian địa điểm khi thảo luận về những điều khiến bạn khó chịu (và khi bạn không thể làm điều này, họ có thể loại bỏ sự kiện như thể nó chưa từng xảy ra)
Biến bạn trở trở thành kẻ vô dụng
Những người lạm dụng tình cảm khiến bạn cảm thấy vô dụng. Một số ví dụ bao gồm:
- Phá hoại, phủ nhận hoặc bóp méo nhận thức của bạn hoặc thực tế của bạn
- Từ chối chấp nhận cảm xúc của bạn bằng cách cố gắng xác định bạn nên cảm thấy như thế nào
- Yêu cầu bạn giải thích cảm giác của bạn lặp đi lặp lại
- Kết tội bạn “quá nhạy cảm”, “quá xúc động” hoặc “điên rồ”
- Từ chối thừa nhận hoặc chấp nhận ý kiến hoặc ý tưởng của bạn là hợp lệ
- Loại bỏ yêu cầu, mong muốn và nhu cầu của bạn là vô lý hoặc không xứng đáng
- Cho thấy rằng nhận thức của bạn là sai hoặc không thể tin tưởng bạn bằng cách nói những điều như “bạn đang thổi phồng điều này” hoặc “bạn phóng đại”
- Kết tội bạn ích kỷ, thiếu thốn hoặc vật chất nếu bạn bày tỏ mong muốn hoặc nhu cầu của mình (kỳ vọng là bạn không nên có bất kỳ mong muốn hoặc nhu cầu nào)
Tạo nên rối nhiễu hoặc xung đột
Những người lạm dụng tình cảm tạo ra hỗn loạn và đầy mâu thuẫn cho người bị hại, một số ví dụ bao gồm:
- Bắt đầu tranh luận vì lợi ích của cá nhân
- Đưa ra những tuyên bố khó hiểu và mâu thuẫn (đôi khi được gọi là “điên rồ”)
- Thay đổi tâm trạng trở nên gay gắt hoặc bộc phát cảm xúc đột ngột
- Nén vào quần áo, bạo hành, gây khó khăn trong công việc của bạn, v.v.
- Hành động thất thường và khó đoán đến mức bạn cảm thấy như mình đang “đi trên vỏ trứng”
Dùng sự đe dọa để áp chế về cảm xúc
Người lạm dụng tình cảm thì dùng chiêu thức đe dọa với một số ví dụ bao gồm:
- Thao túng và kiểm soát bạn bằng cách khiến bạn cảm thấy tội lỗi
- Làm nhục bạn ở nơi công cộng hoặc nơi riêng tư
- Sử dụng nỗi sợ hãi, giá trị, lòng trắc ẩn của bạn hoặc các “nút nóng” khác để kiểm soát bạn hoặc tình huống
- Phóng đại những khuyết điểm của bạn hoặc chỉ ra chúng để làm chệch hướng sự chú ý hoặc để tránh chịu trách nhiệm về những lựa chọn sai lầm hoặc sai lầm của họ
- Phủ nhận rằng một sự kiện đã diễn ra hoặc nói dối về nó
- Trừng phạt bạn bằng cách giữ lại cảm xúc tiêu cực hoặc đối xử im lặng với bạn
Hành động thượng quyền
Những người lạm dụng tình cảm hành động giống như một bề trên và có quyền. Một số ví dụ bao gồm:
- Đối xử với bạn như thể bạn thấp kém
- Đổ lỗi cho bạn vì những sai lầm và thiếu sót của họ
- Nghi ngờ mọi điều bạn nói và cố gắng chứng minh bạn sai
- Làm trò cười với chi phí của bạn
- Nói với bạn rằng quan điểm, ý tưởng, giá trị và suy nghĩ của bạn là ngu ngốc, phi logic hoặc “không có ý nghĩa”
- Nói chuyện với bạn bằng thái độ trịch thượng
- Sử dụng lời châm biếm khi tương tác với bạn
- Hành động như thể họ luôn đúng, biết điều gì là tốt nhất và thông minh hơn
Kiểm soát và cô lập bạn
Những người lạm dụng tình cảm cố gắng cô lập và kiểm soát bạn. Một số ví dụ bao gồm:
- Kiểm soát những người bạn gặp hoặc dành thời gian, bao gồm cả bạn bè và gia đình
- Giám sát bạn bằng kỹ thuật số bao gồm tin nhắn văn bản, mạng xã hội và email
- Tố cáo bạn lừa dối và ghen tuông với những mối quan hệ bên ngoài
- Lấy hoặc giấu chìa khóa ô tô của bạn
- Yêu cầu biết bạn đang ở đâu mọi lúc hoặc sử dụng GPS để theo dõi mọi hành động của bạn
- Đối xử với bạn như một vật sở hữu hoặc tài sản
- Chỉ trích hoặc chế giễu bạn bè, gia đình và đồng nghiệp của bạn
- Sử dụng sự ghen tị và đố kỵ như một dấu hiệu của tình yêu và để ngăn bạn ở bên người khác
- Ép buộc bạn dành toàn bộ thời gian cho nhau
- Kiểm soát tài chính
Các loại lạm dụng tình cảm
Lạm dụng tình cảm có thể có một số hình thức khác nhau, bao gồm:
- Cáo buộc gian lận hoặc các dấu hiệu khác của ghen tuông và chiếm hữu
- Kiểm tra liên tục hoặc các nỗ lực khác để kiểm soát hành vi của người khác
- Thường xuyên tranh cãi hoặc chống đối
- Sự chỉ trích
- Gas Lighting
- Cách ly cá nhân khỏi gia đình và bạn bè của họ
- Gọi tên và lạm dụng bằng lời nói
- Từ chối tham gia vào mối quan hệ
- Xấu hổ hoặc đổ lỗi
- Sự đối xử im lặng
- Giảm bớt mối quan tâm của người khác
- Giữ lại tình cảm và sự quan tâm
Điều quan trọng cần nhớ là những kiểu lạm dụng này có thể không rõ ràng khi bắt đầu mối quan hệ. Một mối quan hệ có thể bắt đầu với vẻ ngoài bình thường và yêu thương, nhưng những kẻ bạo hành có thể bắt đầu sử dụng các chiến thuật khi mối quan hệ tiến triển để kiểm soát và thao túng bạn đời của họ. Những hành vi này có thể bắt đầu chậm đến mức bạn có thể không nhận thấy chúng lúc đầu.
Tác động của lạm dụng tình cảm
Khi lạm dụng tình cảm nghiêm trọng và liên tục, nạn nhân có thể mất toàn bộ ý thức về bản thân, đôi khi không có một thương tổn nào về thể chất, mà là thương tổn về mặt tinh thần. Thay vào đó, những vết thương không thể nhìn thấy đối với người khác, ẩn trong đó là sự thiếu tự tin, vô giá trị và sự ghê tởm bản thân mà nạn nhân cảm thấy. Trên thực tế, nghiên cứu chỉ ra rằng hậu quả của lạm dụng tình cảm cũng nghiêm trọng như hậu quả của lạm dụng thể chất.
Theo thời gian, những lời buộc tội, chửi bới, gọi tên, chỉ trích và châm chọc làm xói mòn cảm giác tích cực về bản thân của nạn nhân đến mức họ không còn nhìn thấy bản thân mình với một góc nhìn thực tế. Do đó, nạn nhân có thể bắt đầu đồng ý với kẻ bạo hành và trở nên phê phán bản thân mình. Một khi điều này xảy ra, hầu hết các nạn nhân bị mắc kẹt trong mối quan hệ lạm dụng và tin rằng họ sẽ không bao giờ đủ tốt với bất kỳ ai khác.
Lạm dụng tình cảm thậm chí có thể ảnh hưởng đến tình bạn vì những người bị lạm dụng tình cảm thường lo lắng về cách mọi người thực sự nhìn nhận họ và liệu họ có thực sự thích họ hay không.
Cuối cùng, nạn nhân sẽ rút lui khỏi tình bạn và tự cô lập mình, tin rằng không ai thích họ. Hơn nữa, lạm dụng tình cảm có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe bao gồm mọi thứ từ trầm cảm và lo lắng đến loét dạ dày, tim đập nhanh, rối loạn ăn uống và mất ngủ.
Mẹo đối phó với lạm dụng tình cảm
Bước đầu tiên để đối phó với một mối quan hệ bị lạm dụng tình cảm là nhận ra sự lạm dụng. Nếu bạn có thể xác định bất kỳ khía cạnh nào của lạm dụng tình cảm trong mối quan hệ của mình, điều đầu tiên và rất quan trọng là phải thừa nhận rằng mối quan hệ đó là độc hại.
Bằng cách trung thực về những gì bạn đang trải qua, bạn có thể bắt đầu hướng vào cuộc sống của cá nhân mình. Dưới đây là bảy chiến lược khác để giành lại cuộc sống mà bạn có thể áp dụng ngay hôm nay.
Ưu tiên cho bản thân
Khi nói đến sức khỏe tinh thần và thể chất của bạn, bạn cần phải ưu tiên cho riêng bản thân mình đầu tiên. Đừng lo lắng về việc làm hài lòng người lạm dụng bạn. Chăm sóc nhu cầu của bạn. Làm điều gì đó sẽ giúp bạn suy nghĩ tích cực và khẳng định bạn là ai.
Ngoài ra, hãy đảm bảo nghỉ ngơi hợp lý và ăn các bữa ăn lành mạnh. Những bước tự chăm sóc đơn giản này có thể giúp bạn đối phó với những căng thẳng hàng ngày do lạm dụng tình cảm gây ra.
Thiết lập ranh giới
Hãy kiên quyết nói với người bạo hành rằng họ không có quyền la mắng bạn, gán nhãn bạn, xúc phạm bạn, thô lỗ với bạn, v.v. Sau đó, cho họ biết điều gì sẽ xảy ra nếu họ còn tiếp tục duy trì hành vi đó.
Ví dụ, nói với họ rằng nếu họ còn gán nhãn bạn hoặc xúc phạm bạn, cuộc trò chuyện sẽ kết thúc và bạn sẽ rời khỏi phòng. Điều quan trọng là tuân theo ranh giới của bạn.
Không tiếp tục giao tiếp và duy trì cuộc hội thoại mà bạn không có ý định giữ.
Ngừng đổ lỗi cho bản thân
Nếu bạn đang có một mối quan hệ lạm dụng tình cảm trong bất kỳ khoảng thời gian nào, bạn có thể tin rằng có điều gì đó không ổn với bạn. Nhưng bạn không phải là vấn đề. Lạm dụng là phải lựa chọn. Vì vậy, hãy ngừng đổ lỗi cho bản thân vì điều gì đó mà bạn không kiểm soát được.
Nhận ra rằng bạn không thể thay đổi theo ý người khác
Mặc dù đã cố gắng hết sức, bạn sẽ không bao giờ có thể làm hài lòng một người lạm dụng cảm xúc của bạn bằng cách làm điều gì đó khác biệt hoặc khác biệt theo ý muốn của họ. Một người bạo hành cố tình đưa ra lựa chọn để cư xử một cách thô bạo.
Nhắc nhở bản thân rằng bạn không thể kiểm soát hành động của họ và bạn không có trách nhiệm với những lựa chọn của họ. Điều duy nhất bạn có thể sửa chữa hoặc kiểm soát là phản ứng của bạn.
Tránh tham gia
Không tiếp xúc với người đã lạm dụng mình. Nói cách khác, nếu kẻ bạo hành cố gắng bắt đầu tranh cãi với bạn, bắt đầu xúc phạm bạn, đòi hỏi những điều từ bạn hoặc nổi cơn ghen tuông, đừng cố giải thích, xoa dịu cảm xúc của họ hoặc xin lỗi về những điều bạn đã không làm.
Chỉ cần tránh xa tình huống này nếu bạn có thể. Tương tác với kẻ bạo hành chỉ khiến bạn bị lạm dụng và đau lòng hơn. Dù cố gắng đến đâu, bạn cũng sẽ không thể làm “nên chuyện” trong mắt họ.
Tiếp cận mạng lưới hỗ trợ
Mặc dù có thể khó nói với ai đó những gì bạn đang trải qua nhưng việc lên tiếng có thể giúp ích. Nói chuyện với một người bạn đáng tin cậy, thành viên gia đình hoặc thậm chí là một cố vấn về những gì bạn đang trải qua. Hãy dành thời gian tránh xa người bạo hành càng nhiều càng tốt và dành thời gian cho những người yêu thương và ủng hộ bạn.
Mạng lưới những người bạn lành mạnh và những người bạn tâm giao sẽ giúp bạn bớt cô đơn và lẻ loi. Họ cũng có thể nói sự thật vào cuộc sống của bạn và giúp bạn đưa mọi thứ vào góc nhìn.
Tạo đường lui cho mình trong các mối quan hệ
Nếu đối tác, bạn bè hoặc thành viên gia đình của bạn không có ý định thay đổi hoặc làm theo những lựa chọn sai lầm của họ, bạn sẽ không thể tiếp tục duy trì mối quan hệ lạm dụng mãi mãi. Cuối cùng nó sẽ khiến bạn thiệt hại cả về tinh thần và thể chất.
Tùy thuộc vào tình huống của bạn, bạn có thể cần thực hiện các bước để kết thúc mối quan hệ. Mỗi tình huống là khác nhau. Vì vậy, hãy thảo luận những suy nghĩ và ý tưởng của bạn với một người bạn, thành viên gia đình hoặc cố vấn đáng tin cậy. Lạm dụng tình cảm có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng về lâu dài, nhưng nó cũng có thể là tiền đề của lạm dụng thể chất và bạo lực.
Cũng nên nhớ rằng sự lạm dụng thường leo thang khi người bị bạo hành quyết định rời đi. Vì vậy, hãy chắc chắn rằng bạn có sẵn một kế hoạch an toàn nếu tình trạng lạm dụng trở nên tồi tệ hơn. Việc chữa trị khỏi lạm dụng tình cảm cần có thời gian. Chăm sóc bản thân, tiếp cận với những người thân yêu hỗ trợ của bạn và trò chuyện với bác sĩ trị liệu có thể hữu ích.
Các nguy cơ tiềm ẩn
Đôi khi những nỗ lực để đối phó hoặc giảm bớt sự lạm dụng tình cảm có thể phản tác dụng và thực sự làm cho tình trạng lạm dụng tồi tệ hơn. Một số chiến thuật không phải là cách hiệu quả để đối phó với lạm dụng bao gồm:
- Tranh luận với kẻ bạo hành. Cố gắng tranh luận với kẻ bạo hành có thể khiến vấn đề leo thang và có thể dẫn đến bạo lực. Không có cách nào để tranh cãi với kẻ bạo hành vì họ sẽ luôn tìm ra nhiều cách để đổ lỗi, xấu hổ hoặc chỉ trích. Họ cũng có thể cố gắng lật ngược thế cờ và đóng vai nạn nhân.
- Cố gắng hiểu hoặc bào chữa cho kẻ bạo hành. Bạn có thể cố gắng tìm hiểu hành vi của người khác hoặc viện lý do để biện minh cho hành động của họ. Tìm cách thông cảm hoặc giảm thiểu hành động của kẻ bạo hành có thể khiến việc rời khỏi tình huống trở nên khó khăn hơn nhiều.
- Cố gắng xoa dịu kẻ bạo hành. Việc xoa dịu người khác có vẻ giống như một hình thức giảm leo thang, nhưng nó có xu hướng phản tác dụng về lâu dài và có thể dẫn đến việc lạm dụng thêm. Thay vì cố gắng thay đổi bản thân hoặc hành vi của bạn để phù hợp với ý tưởng bất chợt của kẻ bạo hành, hãy tập trung vào việc thiết lập ranh giới rõ ràng và tránh giao tiếp với họ nếu có thể.
———————
Tác giả: Sherri Gordon
Nguồn: tuvantamly.com.vn