Vào tháng Mân côi, trong các gia đình và trong các khu xóm ở làng quê rộn vang lên lời kinh tha thiết. Dường như mỗi gia đình, mỗi giáo xứ, hoặc mỗi cá nhân đều cảm nhận được tình mẫu tử bao la của Mẹ Maria ngang qua lời kinh này. Tại các giáo phận Dòng khi xưa, các cụ ông cụ bà vẫn thích đọc câu kinh bằng các vần thơ lục bát hoặc song thất lục bát, tràn ngập tràn nét văn hóa Việt Nam: kinh “phép ngắm Rosa”. Ước gì giờ đây mỗi chúng ta cũng lặng mình gẫm suy các mầu nhiệm Kinh Mân côi bằng các vần thơ ngọt ngào nhưng sâu lắng, thấm đẫm, khó phai.
Khởi đầu chuỗi Mân côi kinh nguyện chúng ta cất vang lên:
Phép ngắm Mân Côi nguyên cội rễ,
Suy tôn chuộc tội loài người thế,
Tự sinh nhi tử, tử nhi sinh,
Công nghiệp vô cùng khôn xiết kể.
Lạy ơn Đức Mẹ Chúa Trời,
Xin vì phép ngắm Mân Côi thánh này,
Ban ơn soi sáng mọi ngày,
Cùng ban sự sống đời đời cho con.
Suy tôn chuộc tội loài người thế,
Tự sinh nhi tử, tử nhi sinh,
Công nghiệp vô cùng khôn xiết kể.
Lạy ơn Đức Mẹ Chúa Trời,
Xin vì phép ngắm Mân Côi thánh này,
Ban ơn soi sáng mọi ngày,
Cùng ban sự sống đời đời cho con.
Khởi đầu là Năm mầu nhiệm mùa VUI dạt dào, réo rắt, tràn ngập sắc thái vui tươi:
Con kính nhớ ngợi khen Ðức Mẹ.
Ðã hưởng phần vui vẻ lạ thay.
Vui vì được Thiên Sứ Chúa sai,
Truyền tin lạ, chịu thai Thánh Tử
Vui vì Isave thánh nữ,
Tội truyền con khỏi tự trong thai;
Vui vì khi thấy Chúa ra đời
Thiên Thần hát mừng Người cách lạ
Vui vì Chúa vào đền thờ cả,
Ông Simêon kính tạ khen Người;
Vui vì Con lạc mất ba ngày
Tìm lại thấy trong nơi đền thánh
Bấy nhiêu sự chúng con dâng kính,
Xin kể ra trong mầu nhiệm vui,
Cho chúng con hưởng phúc trên trời
Ðược hằng sống đời đời vui vẻ.
Ðã hưởng phần vui vẻ lạ thay.
Vui vì được Thiên Sứ Chúa sai,
Truyền tin lạ, chịu thai Thánh Tử
Vui vì Isave thánh nữ,
Tội truyền con khỏi tự trong thai;
Vui vì khi thấy Chúa ra đời
Thiên Thần hát mừng Người cách lạ
Vui vì Chúa vào đền thờ cả,
Ông Simêon kính tạ khen Người;
Vui vì Con lạc mất ba ngày
Tìm lại thấy trong nơi đền thánh
Bấy nhiêu sự chúng con dâng kính,
Xin kể ra trong mầu nhiệm vui,
Cho chúng con hưởng phúc trên trời
Ðược hằng sống đời đời vui vẻ.
Tiếp đến là Năm mầu nhiệm mùa SÁNG[2] sang trọng. Giúp ta chú tâm đến việc làm vinh danh Thiên Chúa:
Năm Sự Sáng nhiệm mầu cao cả
Đây ánh thiêng lan tỏa không gian
Cúi mình thụ tẩy với Gio-an
Sáng danh Thiên Chúa muôn vàn lời ca;
Phép lạ tiệc cưới ở Ca-na
Sáng danh Thiên Chúa thiệt là uy linh;
Giảng rao khắp nẻo đăng trình,
Sáng lên Lời Chúa tâm tình thực thi;
Ta-bo núi thánh thật uy nghi
Ơn thiêng biến đổi chỉ vì vâng nghe.
Tạ ơn Chúa hiến mình hy tế
Làm của nuôi thế hệ nhân sinh
Chúng con cảm tạ ân tình
Chúa thương ban phúc trường sinh cho đời.
Đây ánh thiêng lan tỏa không gian
Cúi mình thụ tẩy với Gio-an
Sáng danh Thiên Chúa muôn vàn lời ca;
Phép lạ tiệc cưới ở Ca-na
Sáng danh Thiên Chúa thiệt là uy linh;
Giảng rao khắp nẻo đăng trình,
Sáng lên Lời Chúa tâm tình thực thi;
Ta-bo núi thánh thật uy nghi
Ơn thiêng biến đổi chỉ vì vâng nghe.
Tạ ơn Chúa hiến mình hy tế
Làm của nuôi thế hệ nhân sinh
Chúng con cảm tạ ân tình
Chúa thương ban phúc trường sinh cho đời.
Năm mầu nhiệm mùa THƯƠNG sâu lắng, lịm tàn. Ta cảm nghiệm đau khổ trong vâng phục yêu thương:
Kính nhớ sự sầu thương Ðức Mẹ,
Khi Con vì tội thế đền bồi.
Thương con đã đổ máu mồ hôi.
Chịu quân dữ bắt nơi vườn Giệt;
Thương Con chịu thâu đêm thảm thiết
Chịu đánh đòn nát hết thịt mình;
Thương con đầu đội mão gai khoanh
Mặc áo đỏ như hình vua giả;
Thương Con phải vác cây Thánh Giá,
Gượng vác đi mà ngã đắng cay,
Thương con chịu đinh đóng chân tay,
Cùng chịu chết vì loài người thế;
Ðức Mẹ vì thương con qúa lẽ
Trong lòng nên như bể đắng cay,
Xin vì những sự thương khó này,
Cho con được ăn mày phần phúc.
Khi Con vì tội thế đền bồi.
Thương con đã đổ máu mồ hôi.
Chịu quân dữ bắt nơi vườn Giệt;
Thương Con chịu thâu đêm thảm thiết
Chịu đánh đòn nát hết thịt mình;
Thương con đầu đội mão gai khoanh
Mặc áo đỏ như hình vua giả;
Thương Con phải vác cây Thánh Giá,
Gượng vác đi mà ngã đắng cay,
Thương con chịu đinh đóng chân tay,
Cùng chịu chết vì loài người thế;
Ðức Mẹ vì thương con qúa lẽ
Trong lòng nên như bể đắng cay,
Xin vì những sự thương khó này,
Cho con được ăn mày phần phúc.
Cuối cùng là Năm mầu nhiệm mùa MỪNG ngập tràn hy vọng hướng lòng chúng ta về quê trời:
Con cảm mến ngợi khen kính nhớ,
Đây Đức Mẹ mừng rỡ Con mình,
Mừng khi thấy Chúa đã phục sinh,
Rất sáng láng tốt lành hơn trước,
Mừng khi thấy Chúa lên hưởng phúc,
Các Thiên Thần đón rước tưng bừng;
Mừng vì khi thấy Chúa Thánh Thần,
Ðã hiện xuống ban ơn trọng thể;
Mừng khi thấy mình rời cõi thế,
Con xuống mời rước Mẹ lên trời;
Mừng vì được ơn của Ba Ngôi,
Ban toà thưởng ngự nơi cao trọng.
Sự vui mừng rất là sống động,
Lòng Ðức Mẹ càng rất vui thay,
Xin vì những sự mừng này,
Cho chúng con đời đời hưởng phúc.
Đây Đức Mẹ mừng rỡ Con mình,
Mừng khi thấy Chúa đã phục sinh,
Rất sáng láng tốt lành hơn trước,
Mừng khi thấy Chúa lên hưởng phúc,
Các Thiên Thần đón rước tưng bừng;
Mừng vì khi thấy Chúa Thánh Thần,
Ðã hiện xuống ban ơn trọng thể;
Mừng khi thấy mình rời cõi thế,
Con xuống mời rước Mẹ lên trời;
Mừng vì được ơn của Ba Ngôi,
Ban toà thưởng ngự nơi cao trọng.
Sự vui mừng rất là sống động,
Lòng Ðức Mẹ càng rất vui thay,
Xin vì những sự mừng này,
Cho chúng con đời đời hưởng phúc.
* * *
Hai mươi mầu nhiệm (gẫm) khi lần hạt,
Chúng con xin mừng hát ca khen.
Hết mọi ơn ích thiêng liêng,
Gom kết lại chung riêng thay thảy.
Mầu nhiệm VUI - khi Mẹ xem thấy,
Thiên sứ đến chào lạy truyền tin.
Ngôi Hai xuống ở cùng liên,
Mẹ được hưởng các ơn riêng vạn bội.
Mầu nhiệm SÁNG cùng Con nghìn lối
Giảng Phúc Âm, phép lạ cứu người
Mẹ được chia sẻ cuộc đời
Muôn ơn phúc trọng rạng ngời danh Cha.
Mầu nhiệm THƯƠNG Con mang Thánh Giá,
Chịu gian nan nghìn ngả trăm đường,
Lòng Mẹ đau đớn thảm thương,
Các sự khó cũng dường như phải.
Mầu nhiệm MỪNG tự Con sống lại,
Chúa xuống ơn rộng rãi muôn vàn,
Đến khi lìa khỏi thế gian.
Các phúc trọng Chúa ban đầy dẫy,
Các sự Vui Thương Mừng Sáng ấy.
Đức Chúa Con chuộc lấy loài người.
Nên vườn hoa đẹp tốt tươi,
Cho Hội Thánh đời đời kiên vững.
Chúng con xin mừng hát ca khen.
Hết mọi ơn ích thiêng liêng,
Gom kết lại chung riêng thay thảy.
Mầu nhiệm VUI - khi Mẹ xem thấy,
Thiên sứ đến chào lạy truyền tin.
Ngôi Hai xuống ở cùng liên,
Mẹ được hưởng các ơn riêng vạn bội.
Mầu nhiệm SÁNG cùng Con nghìn lối
Giảng Phúc Âm, phép lạ cứu người
Mẹ được chia sẻ cuộc đời
Muôn ơn phúc trọng rạng ngời danh Cha.
Mầu nhiệm THƯƠNG Con mang Thánh Giá,
Chịu gian nan nghìn ngả trăm đường,
Lòng Mẹ đau đớn thảm thương,
Các sự khó cũng dường như phải.
Mầu nhiệm MỪNG tự Con sống lại,
Chúa xuống ơn rộng rãi muôn vàn,
Đến khi lìa khỏi thế gian.
Các phúc trọng Chúa ban đầy dẫy,
Các sự Vui Thương Mừng Sáng ấy.
Đức Chúa Con chuộc lấy loài người.
Nên vườn hoa đẹp tốt tươi,
Cho Hội Thánh đời đời kiên vững.
[1] Tác giả cập nhật thêm năm mầu nhiệm sự sáng theo suy niệm của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolo II.
[2] Phần thơ năm mầu nhiệm sự sáng của Linh mục Andre Đỗ Xuân Quế, Dòng Đa Minh (2014). Cha đã cố gắng hết sức để tránh không dùng bất cứ từ ngữ cổ nào trong màu nhiệm này.