Thánh Đa Minh sinh tại Calêruêga, Tây Ban Nha, khoảng năm 1170. Ngài nổi tiếng về lòng nhân ái đối với người nghèo. Là kinh sĩ tại Ốtma, ngài tiến đức nhờ chuyên chăm cầu nguyện; là Bề trên phó kinh sĩ đoàn, ngài lãnh đạo rất khôn ngoan. Tại miền Tuludơ, nơi giáo phái Anbi gây nhiều xáo trộn, ngài đã trở thành một nhà giảng thuyết chuyên cần, bằng gương sống thanh bần theo tinh thần Phúc Âm và bằng cách đối thoại huynh đệ trong khi tranh luận về giáo lý. Ngài đã đưa ra một phương pháp mới để trình bày đức tin, phương pháp này đã được Đức Giáo Hoàng Inôxentê III chấp nhận. Ngài coi trọng phần đóng góp của phụ nữ trong việc truyền bá Phúc Âm, nên đã thiết lập nữ đan viện Pơrui để các nữ tu có phương tiện tiến đức và trợ lực các anh em giảng thuyết. Ngài sẵn lòng đón nhận những cộng sự viên hiến thân trong việc “rao giảng Chúa Kitô” nên đã thành lập một Dòng tu mới. Thánh Đa Minh lãnh nhận cho mình và cho Dòng mình nhiệm vụ giảng Lời Chúa, một nhiệm vụ thời ấy chỉ dành riêng cho các giám mục. “Ngài luôn nói với Chúa” để rồi có thể “nói về Chúa.” Bằng lời giảng sốt sắng, ngài đem Chúa đến cho người đời và nhờ sức mạnh của lời cầu nguyện, ngài dẫn đưa người đời về với Chúa. Thánh Đa Minh qua đời tại Bôlônia ngày 06/8/1221. Ngày 03/7/1234, ngài được Đức Ghêgôriô IX, ghi tên vào sổ bộ các thánh.
Phải chân nhận một điều rằng, thánh Đa Minh rất nhạy bén với các dấu chỉ thời đại dành cho Giáo hội. Về mặt tiêu cực cần sửa đổi: Ngài nhận thấy tình trạng nguy biến của Giáo hội khi xuất hiện các người lạc giáo; ngài thấy các phương pháp trình bày giáo lý đức tin ít phù hợp; ngài thấy lối sống phản chứng của các giáo sĩ lúc bấy giờ;… Về mặt tích cực cần sáng tạo hội nhập: ngài nhìn nhận các giá trị và sự đóng góp cộng tác cho việc loan báo Tin Mừng của các thành phần khác trong Giáo hội; ngài đã biết đặt ra nhiệm vụ và tìm kiếm đặc sủng cho một dòng tu mới;…
Có một điều rất thú vị rằng, ý hướng thánh Đa Minh đã làm cho Giáo hội hơn 800 năm trước, giờ đây Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhắc lại cho người trẻ trong Tông huấn Đức Kitô đang sống, cũng vẫn những điểm tiêu cực cần tránh và những điểm tích cực cần làm để cho Giáo hội thánh thiện như vậy. Ngài nói:
Nhiều người trẻ tuổi bị cuốn theo ý thức hệ sai lạc; nhiều người trẻ chịu các hình thức bị loại trừ và bị đẩy ra bên lề xã hội vì các lý do tôn giáo, sắc tộc hoặc kinh tế,…[1] Đàng khác, Giáo hội Chúa Kitô rất dễ sa vào cơn cám dỗ mất nhiệt tình, vì không còn nghe thấy tiếng Chúa kêu gọi phải chấp nhận mạo hiểm để giữ vững đức tin; Giáo hội có thể bị cám dỗ trở lui tìm kiếm một hình thức an toàn giả mạo, trần tục… Giáo hội cũng có thể quá bận tâm về chính mình mà quên đi việc phải làm đó là phản ánh Chúa Giêsu.[2] Giáo hội cũng có thể thiếu quan tâm trong việc soạn và trình bày Lời Chúa; Giáo hội để cho giới trẻ bị thụ động trong cộng đồng Kitô giáo; Giáo hội ít quan tâm đến việc giải thích các lập trường tín lý và đạo đức của mình cho xã hội đương thời…[3] Chúa đang kêu gọi chúng ta thắp sáng các vì sao trong đêm tối của những người trẻ khác.[4] Bởi vì, những người trẻ có thể giúp giữ cho Giáo hội luôn tươi trẻ. Họ có thể ngăn Giáo hội khỏi thối nát; họ có thể giữ cho Giáo hội tiến về phía trước, ngăn Giáo hội khỏi kiêu căng và bè phái, giúp Giáo hội nghèo hơn và làm chứng tốt hơn, đẩy Giáo hội đứng về phía người nghèo và người bị ruồng bỏ, đòi Giáo hội đấu tranh cho công lý và khiêm tốn để mình bị thử thách. Những người trẻ có thể cống hiến cho Giáo hội vẻ đẹp của tuổi trẻ bằng cách đổi mới khả năng của Giáo hội, biết “vui mừng với những khởi đầu mới, hiến mình không dè dặt, đổi mới và lên đường thực hiện các thành tựu lớn lao hơn bao giờ hết.”[5]
Ước gì mẫu gương thánh Đa Minh cũng thôi thúc tâm hồn chúng ta, cách riêng là những người trẻ hôm nay, biết luôn luôn nhạy bén với các dấu chỉ thời đại để làm cho gương mặt Giáo hội – Hiền Thê của Chúa được rạng ngời rực rỡ hơn.
Chúa thương đã chọn từ lâu
Còn trong lòng mẹ ngày đầu hoài thai
Mẹ Đa Minh đã thấy ngài
Tựa như ngọn đuốc trải dài trần gian
Chọn đời nghèo khó gian nan
Tâm hồn chiêm niệm ngập tràn niềm vui
Anbi lạc giáo đẩy lùi
Thơm hương thánh thiện tỏa mùi hồng ân
Nghiệm điều Hội thánh đang cần
Lập Dòng Giảng Thuyết dấn thân loan truyền
Kết liên Mẹ Đấng Trinh Nguyên
Chuỗi Môi Côi ấy lệnh truyền yêu thương.[6]
Lạy Thiên Chúa – Đấng con nương
Xin cho con biết khẩn trương đáp lời.
Còn trong lòng mẹ ngày đầu hoài thai
Mẹ Đa Minh đã thấy ngài
Tựa như ngọn đuốc trải dài trần gian
Chọn đời nghèo khó gian nan
Tâm hồn chiêm niệm ngập tràn niềm vui
Anbi lạc giáo đẩy lùi
Thơm hương thánh thiện tỏa mùi hồng ân
Nghiệm điều Hội thánh đang cần
Lập Dòng Giảng Thuyết dấn thân loan truyền
Kết liên Mẹ Đấng Trinh Nguyên
Chuỗi Môi Côi ấy lệnh truyền yêu thương.[6]
Lạy Thiên Chúa – Đấng con nương
Xin cho con biết khẩn trương đáp lời.
[1] x. Đức Thánh Cha Phanxicô, Tông huấn Christus Vivit, số 73, 74
[2] x. Đức Thánh Cha Phanxicô, Tông huấn Christus Vivit, số 37, 39.
[3] x. Đức Thánh Cha Phanxicô, Tông huấn Christus Vivit, số 40.
[5] x. Đức Thánh Cha Phanxicô, Tông huấn Christus Vivit, số 37tt.
[6] Sưu tầm của cha Fx.Nguyễn Thanh.