Lịch sử Giáo hội Công giáo Việt Nam là một trang sử được viết bằng máu của hàng trăm chứng nhân tử đạo. Những con người ấy, dù là linh mục, tu sĩ hay giáo dân, đều can đảm chọn sống và chết vì đức tin. Máu của các ngài không chỉ hòa vào lòng đất mẹ Việt Nam như một lời minh chứng hùng hồn cho tình yêu Thiên Chúa, mà còn vun đắp, làm trổ sinh những hoa trái đức tin bền vững cho muôn thế hệ mai sau.
Ngày nay, chúng ta không còn đối diện với gươm đao hay pháp trường, nhưng thập giá mà người Kitô hữu phải vác vẫn nặng nề bởi những thử thách của thời đại: sự thờ ơ với đức tin, cám dỗ của chủ nghĩa hưởng thụ, và áp lực xã hội đòi hỏi con người thỏa hiệp với những giá trị phi Tin Mừng. Trong bối cảnh ấy, câu hỏi lớn đặt ra là: Làm thế nào để sống đạo và giữ đạo cách trung thành như các Thánh Tử Đạo?
Thách thức của thời đại
Trong thế giới hiện đại, dù không còn những cuộc bách hại công khai, người Kitô hữu vẫn phải đối diện với những thách thức âm thầm nhưng không kém phần nguy hiểm từ sự phát triển của khoa học, công nghệ và văn hóa. Đồng thời, chủ nghĩa cá nhân, lối sống hưởng thụ, và thái độ thờ ơ với tôn giáo đang dần lan rộng, làm lung lay các giá trị đạo đức truyền thống. Làm Kitô hữu trong thế giới này không chỉ dừng lại ở việc tham dự Thánh lễ hay đọc kinh, mà còn đòi hỏi sự kiên định trước những thử thách tinh vi và áp lực vô hình trong đời sống hằng ngày như:
- Sự suy giảm giá trị đạo đức: Những giá trị cốt lõi của Tin Mừng như tình yêu, sự tha thứ, và lòng trung thành bị thay thế bởi chủ nghĩa ích kỷ, tham lam và bất công.
- Sức ép xã hội: Nhiều người sợ bị chế giễu, bị xem là cổ hủ hoặc không theo kịp thời đại nếu sống đúng với lề luật Thiên Chúa.
- Sự quyến rũ của vật chất: Một cuộc sống đầy đủ, tiện nghi đôi khi khiến con người quên đi sự hiện diện của Thiên Chúa.
Mừng lễ các Thánh Tử Đạo, chúng ta không chỉ được mời gọi nhìn về quá khứ để chiêm ngắm các ngài, mà còn phải học hỏi và áp dụng gương sáng của các ngài vào chính cuộc sống hiện tại.
Trung thành với đức tin
Các Thánh Tử Đạo không thỏa hiệp với những gì đi ngược lại niềm tin của mình. Họ sẵn sàng hy sinh mạng sống để bảo vệ lương tâm Kitô hữu. Thánh Anrê Dũng Lạc (1795–1839): Là một linh mục, thánh nhân bị bắt và dụ dỗ từ bỏ đức tin với lời hứa được thả tự do. Tuy nhiên, ngài tuyên bố: “Đức tin là sự sống của tôi. Dù bị hành hạ thế nào, tôi cũng không thể từ bỏ Chúa Kitô.” Sự trung thành ấy là lời nhắc nhở chúng ta hôm nay: đừng thỏa hiệp với những gì làm lu mờ lương tâm Kitô hữu, dù điều đó có thể khiến chúng ta mất đi lợi ích cá nhân.
Lòng yêu mến Chúa tha thiết
Tình yêu với Thiên Chúa là động lực để các ngài chịu mọi đau khổ. Thánh Phêrô Nguyễn Văn Tự (1808–1838): Khi bị bắt, ngài bị hành hạ bằng cách kéo lê trên đá sỏi và chịu nhiều trận đòn khốc liệt. Dù vậy, ngài vẫn hát Thánh Vịnh ca ngợi Chúa. Ngài viết trong thư gửi cộng đoàn: “Hãy vui mừng trong thử thách, vì Thiên Chúa là sức mạnh và phần thưởng của chúng ta.” Trong cuộc sống hiện đại, tình yêu ấy cần được thể hiện qua việc dành thời gian cầu nguyện, tham dự Thánh Lễ, và sống Tin Mừng trong gia đình, nơi làm việc và cộng đồng.
Làm chứng cho sự thật
Các Thánh Tử Đạo đã làm chứng cho sự thật bằng máu của mình. Thánh Phaolô Lê Bảo Tịnh (1793–1857): Trong các lá thư viết từ nơi bị giam cầm, thánh nhân kêu gọi mọi người sống theo sự thật của Tin Mừng. Ngài nói: “Hạnh phúc của tôi là được chịu đau khổ vì Chúa.” Dù bị dụ dỗ chối đạo để đổi lấy tự do, ngài vẫn cương quyết làm chứng cho Chúa, một bài học quý giá cho chúng ta trong việc sống ngay thẳng, trung thực, và biết lên tiếng bảo vệ công lý, bảo vệ người yếu thế trong xã hội.
Hành động cụ thể để sống đạo
- Sống đạo trong gia đình: Gia đình là Giáo hội tại gia, nơi chúng ta thực hành đức tin bằng tình yêu, sự hy sinh, và lòng khoan dung. Hãy nhớ gương Thánh Tôma Trần Văn Thiện (1820–1838), một chủng sinh trẻ tuổi, sống gương mẫu trong gia đình và luôn khích lệ người thân giữ vững đức tin. Khi bị bắt, thánh nhân nhắn nhủ mẹ mình: “Mẹ ơi, mẹ hãy cầu nguyện cho con giữ vững lòng trung thành với Chúa.”
- Sống đạo trong cộng đồng: Tham gia vào các hoạt động bác ái, xã hội, giúp đỡ người nghèo khổ, và xây dựng cộng đồng theo tinh thần Tin Mừng. Noi theo Thánh Phanxicô Xaviê Hà Trọng Mậu (1790–1855), người nổi tiếng với đời sống bác ái, luôn sẵn sàng chia sẻ tài sản của mình cho người nghèo. Thánh nhân không chỉ sống đạo mà còn truyền cảm hứng cho cộng đồng sống tinh thần yêu thương theo Tin Mừng.
- Giữ đạo trong lòng xã hội: Sống trung thực, công bằng trong công việc; không bị lôi cuốn bởi lối sống thực dụng hay bất chính. Học gương Thánh Trần Văn Trung (1820–1859), một người lính trong quân đội triều đình nhưng vẫn trung thành với đức tin. Ngài mạnh dạn tuyên xưng đức tin, dù biết việc này có thể dẫn đến cái chết.
Trong thế giới đầy biến động hôm nay, sống đạo và giữ đạo không còn là việc hy sinh mạng sống trên pháp trường, mà là những hy sinh nhỏ bé mỗi ngày. Noi gương các Thánh Tử Đạo Việt Nam, chúng ta hãy để đức tin không chỉ là một danh xưng, mà là một lối sống, một chứng tá sống động giữa đời. Chính nhờ những cố gắng ấy, ngọn lửa đức tin sẽ tiếp tục cháy sáng trong lòng Giáo hội và trên quê hương Việt Nam.
“Hãy can đảm, vì Thầy đã thắng thế gian!” (Ga 16,33). Hãy bước theo các ngài, để trở thành những chứng nhân của Chúa Kitô trong thế giới hôm nay.
Mưa HẠ